Inteligencja emocjonalna w życiu zawodowym

Czy wiesz, że osoby posiadające wysoko rozwiniętą inteligencję emocjonalną, są ogólnie bardziej zadowolone z życia, mają lepsze relacje z bliskimi i współpracownikami, rzadziej wpadają w konflikty, w nałogi, w depresje, a nawet żyją średnio dłużej i zarabiają średnio więcej. Warto o nią zadbać, ponieważ usprawnia komunikację z ludźmi ,zapewnia sukcesy zawodowe oraz głębsze zrozumienie świata innych osób i większą świadomość siebie i swoich potrzeb.

Co to jest inteligencja emocjonalna?

Inteligencja emocjonalna to przede wszystkim umiejętność prawidłowego zarządzania własnymi emocjami oraz rozpoznawanie stanów emocjonalnych innych osób. Daniel Goleman i inni popularni autorzy twierdzą, że inteligencja emocjonalna (w przeciwieństwie do ilorazu inteligencji – IQ) jest plastyczna i możliwa do wyszkolenia. Można ją rozwijać przez całe nasze życie, niezależnie od wieku, płci czy naszych przeszłych doświadczeń. Nie jest określona raz na zawsze, jest natomiast w znaczniej mierze dziedziczona, ukształtowana przez doświadczenia z dzieciństwa i dość stabilna w czasie. Inteligencja emocjonalna  to klucz zarówno w budowaniu relacji z innymi ludźmi, jak i kierowaniu sobą ku osiąganiu większych celów.

Składowe inteligencji emocjonalnej:

1. Samoświadomość – umiejętność zrozumienia własnych emocji oraz ich związku z podejmowaniem decyzji. Ja wiem co się ze mną dzieje! Ja wiem kim jestem.
2. Samokontrola – zarządzanie emocjami ,umiejętność kształtowania emocji w zgodzie z własną wolą. Nie oznacza tylko wyciszanie emocji, ale oznacza budowanie emocji pozytywnych.
3. Samoakceptacja – umiejętność akceptowania siebie
4. Motywacja – skłonności emocjonalne, które prowadzą do nowych celów lub ułatwiają ich osiągnięcie.
5. Sumienność – umiejętność w obszaru zadaniowego
6. Adaptacja – umiejętność z obszaru zadaniowego
7. Empatia – uświadamianie sobie uczuć, potrzeb i niepokojów innych osób, umiejętność spojrzenia na sprawę z punktu widzenia drugiej osoby.
8. Umiejętności społeczne – umiejętność wzbudzania u innych pożądanych reakcji

Skupię się na dwóch pierwszych i najważniejszych składowych IE, czyli samoświadomości i samokontroli.

 „Sukces w życiu zależy nie tylko od intelektu, lecz od umiejętności kierowania emocjami” – taki napis widnieje na okładce znanej na całym świecie książki „Inteligencja emocjonalna” Daniela Golemana. Powyższy cytat jest niezwykle prawdziwy, ponieważ emocje stanowią integralną część naszego życia i nie bylibyśmy w stanie bez nich funkcjonować.

Inteligencja emocjonalna na rynku pracy

Zagadnienie inteligencji emocjonalnej coraz częściej pojawia się w kontekście rynku pracy oraz odnoszenia sukcesów zawodowych. Człowiek podejmując decyzje, kieruje się w życiu głównie emocjami, dlatego umiejętność właściwego ich wykorzystywania jest nieoceniona, szczególnie w środowisku zawodowym. Wg psychologów Travisa Bradberry i Jeane Greaves człowiek w ciągu godziny doświadcza dwudziestu siedmiu emocji. Trudne wydarzenia powodują wzrost hormonów stresu, ich duże nagromadzenie wywołuje nieprzyjemne  emocje: stres, złość, panikę. A skutki długotrwałego występowania hormonów stresu przyczyniają się do obniżenia funkcji zapamiętywania, spadku koncentracji oraz popełniania wielu błędów przy wykonywanej pracy.

Co wiemy o emocjach?

Emocje pojawiają się w nas niezależnie od naszej woli. Choć możemy nad nimi panować i w jakiś sposób je ukierunkowywać, to nie mamy bezpośredniego wpływu na to, kiedy konkretne uczucie pojawia się, a kiedy znika. Jeśli ktoś powie nam, byśmy się zezłościli na niego ….raczej wątpliwe, abyśmy potrafili odpowiedzieć na tą prośbę.

Trzeba przede wszystkim mieć świadomość , że emocje wnoszą do naszego życia cenne informacje. O czym nas informują? O naruszonych wartościach i potrzebach. Emocje nie są ani dobre ani złe. Doświadczamy ich natomiast jako przyjemne i nieprzyjemne. Możemy je jedynie podlewać, aby się rozwijały, lub też wyciszać, aby w nas nie dominowały. Emocji nie możemy zatem za bardzo wybierać, bo nie mamy na nie bezpośredniego wpływu, mamy natomiast wpływ na naszą reakcję na pojawiające się emocje.

Różne strategie radzenia sobie z emocjami

• Alkohol, słodycze, zakupy

Aby nie czuć tych nieprzyjemnych emocji np. lęku - próbujemy oczywiście się znieczulać, aby szybko się ich pozbyć. Stosujemy różne środki np. alkohol, szkodliwe jedzenie, zakupy i inne najprzeróżniejsze używki. Z perspektywy regulacji emocji taki sposób radzenia sobie jest jak najbardziej korzystny, natomiast  jeśli ktoś reguluje się alkoholem, to z czasem się uzależni.

• Wysiłek fizyczny

Na pewno lepiej pobiegać, iść na basen, umyć auto, niż zjadać batony. Niewątpliwie wysiłek fizyczny znacznie poprawia nastrój i podnosi energię. Ćwiczenia fizyczne takie jak rozciąganie zmniejszają napięcie. I jeśli są to drobne stresy, to na pewno damy radę je wybiegać. Jeśli jednak dotyczy bolesnej przeszłości, jest konsekwencją traumatycznych zdarzeń, to bieganie nie bardzo pomoże. Oczywiście, że bieganie nie rozwiązuje problemów. Ono pomaga, kiedy stres jest chwilowy, pomaga rozładować nieprzyjemne emocje.

• Unikanie sytuacji

Inną strategia radzenia sobie z emocjami jest unikanie sytuacji ,które potencjalnie mogą w nas wywołać nieprzyjemne i trudne dla nas emocje. Natomiast prowadzone badania przez 10 lat na ponad 1000 dorosłych osób wykazały, że te osoby które unikały emocji zdecydowanie częściej chorowały na depresję, doświadczały liczniejszych konfliktów w pracy oraz negatywnych zdarzeń jak zwolnienie z pracy. Wniosek jest taki, ze unikanie emocji stresogennych zmniejsza nasze zasoby, czyli pozbawiamy się możliwości uczenia się i uodparniania.

• Maskowanie i ukrywanie emocji

Ukrywanie emocji to strach przykryty uśmiechem, czasem żartem. Często zgadzamy się na to, co budzi w nas oburzenie, wstręt i pogardę. Takie maskowanie emocji, zarówno w pracy, jak i w domu nie jest zdrowe. Najczęściej maskujemy poczucie winy i wstydu, jak również zakłopotanie. To nie leży w interesie naszego ciała i nie do końca da się te emocje ukryć. Wstyd to emocja, która jest młodsza od strachu. Pojawiła się kiedy musieliśmy ustanawiać normy i je łamać przy okazji tworzenia cywilizacji.

Emocje jak elektryczne pianino

Z emocjami jest jak z pianinem elektrycznym, gdy jest podłączone do prądu korzystamy z całych gam dźwięków, gdy odłączymy od prądu, nie słyszymy nic. A więc nie da się odłączyć jednej niechcianej emocji. A nawet jeśli uda nam się znieczulić, to znieczulamy się na wszystkie emocje, czyli odłączamy pianino elektryczne od prądu. A to sytuacja bardzo niekorzystna, może prowadzić do różnych niechcianych chorób nerwicowych, depresyjnych czy psychosomatycznych. Przyzwalanie sobie na odczuwanie wszystkich emocji wnosi do życia pełnie.

Po co nam emocje?

Wszystkie emocje są nam potrzebne, jak i wszystkie dźwięki w pianinie elektrycznym. Emocje pomogły nam się przystosować na drodze ewolucyjnej. Były i są konieczne do przeżycia. One nam służą.

Strach sprawia, że unikamy tego, co nam zagraża, wstręt może uratować nam życie, bo powoduje, że uciekamy od tego, co ma przykry zapach, smutek natomiast pozwala odpocząć, radość zbliża nas do innych, złość sprawia, że wyznaczamy granice. Zawsze emocja jest informacją, odpowiada okolicznościom zewnętrznym. Emocje uruchamiają specjalny program, który jest adekwatny do tych okoliczności. Po przodkach zostało nam pocenie się i zastyganie w bezruchu, gdy się boimy. Gady nie widzą obiektów, które się nie ruszają.

Jak konstruktywnie radzić  sobie z emocjami?

Niestety w szkole i w domu nikt nie uczył nas jak zarządzać swoimi emocjami. A wręcz przeciwnie niektóre systemy wychowawcze mówią, że wyrażanie złości jest czymś złym, że nie wypada się złościć czy płakać. Powoduje to ogromne cierpienie i nieakceptacje tego, co się ze mną dzieje.

Większość ludzi myśli, że zarządzać emocjami to zwalczyć, ominąć, uciec, nie czuć…… Ale to nie jest dobra droga. Zaczynamy zarządzać emocjami wtedy gdy jesteśmy gotowi je przyjąć, zrozumieć, odkryć,  uwolnić, a nie naprawiać. Bo emocja sama w sobie nie jest popsuta. A więc pierwszy krok do zmiany to PRZYJMUJEMY I ODKRYWAMY.

Kluczem do zarzadzania emocjami i radzenia sobie z tymi mało przyjemnymi  jest umiejętność – zauważenie emocji w sobie – uważności co się ze mną dzieje, a następnie nazwanie tej EMOCJI. Samo nazwanie wcale nie jest takie łatwe, ponieważ w ten proces angażujemy korę przedczołową, czyli nasz racjonalny i logiczny umysł. W przypadku silnych emocji ta struktura mózgu jest wyłączona na korzyść ciała migdałowatego. To właśnie w układzie limbicznym, gdzie znajduje się ciało migdałowate dzieje się strategia: walcz lub uciekaj.  A więc zarządzanie, kształtowanie emocji odbywa się poprzez nadanie odpowiedniego znaczenia danej sytuacji, czyli poprzez korę przedczołową.  

Zarządzanie emocjami nie należy do najłatwiejszych zadań. Trzeba zrozumieć mechanikę ich działania zarówno u siebie jak i u innych ludzi. Mamy do dyspozycji różne techniki i odpowiednie narzędzia radzenia sobie z konkretnymi emocjami.

Podsumowując inteligencja emocjonalna i wynikające z niej umiejętności mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie człowieka w świecie również zawodowym. Osoby mające wyższe zdolności emocjonalne lepiej sobie radzą w życiu zawodowym i częściej odnoszą sukcesy, są efektywniejszymi liderami, a także lepiej radzą sobie podczas rozmów o pracę.

 Autor: Ewa Worotyńska Kos